Þetta er mynd af afa og Guðrúnu konu Alfreðs Guðmundssonar. Eða eins og segir, ein mynd segir meira en þúsund orð..
Til baka.
Efnisyfirlit.
Dómurinn í máli Kjarvals
Nýlega féll dómur í erfðamáli Jóhannesar Kjarval heitins listmálara, þann dag og morguninn eftir voru fréttir af því í fjölmiðlum.
Nýlega féll dómur í erfðamáli Jóhannesar Kjarval heitins listmálara, þann dag og morguninn eftir voru fréttir af því í fjölmiðlum. Síðan ekkert.
Ég fékk sjö mínútur í Kastljósi til þess að skýra málstað fjölskyldunnar sem ég hlýt að vera þakklátur fyrir, átti erfitt með að koma honum á framfæri, jafnvel neyðst til að kaupa auglýsingar undir greinar.
Vafaatriði um eign á meira en 5.000 listaverkum eftir Kjarval og málaferli þess vegna, hljóta að leggja skyldur á fjölmiðla að gera því skil sem þeir gerðu aldrei. Mín skoðun að samsæri sé í gangi að gefa Kjarvalsfjölskyldunni hvorki réttlæti né sanngirni, við ekki talin fullgildir einstaklingar af því að við erum fjölskylda Kjarvals, við aðskotadýrin, óalandi og óferjandi aðeins og eingöngu vegna þess að við erum afkomendur hans.
Sýndi sig einna best á 100 ára afmælissýningu Kjarvals á Kjarvalsstöðum, sendibréf Ásu dóttur hans í sýningarkassa meðan hún var enn á lífi og án leyfis.
Héraðsdómur Reykjavíkur sýknaði Reykjavíkurborg af öllum kröfum fjölskyldunnar. Þangað til þeim dómi verður hnekkt, sem auðvitað verður, á Reykjavíkurborg óopnaðar jólagjafir frá fjölskyldu minni, sendibréf eiginkonu og móður barna Kjarvals, börnum og barnabörnum, jafnvel handrit eftir ömmu og gamlar biblíur. Reykjavíkurborg á dót og drasl tekið með meira en 5.000 listaverkum úr vinnustofu gamalmennis í 153 kössum, rúmlega 2 mánuðum áður en hann var lagður inn á geðdeild Borgarspítalans þar sem hann lést nokkrum árum seinna.
Dómurinn byggir á frásögn þess starfsmanns Reykjavíkurborgar sem varð forstöðumaður Kjarvalsstaða, sonar hans og leigubílstjóra sem keyrði málarann. Þeir einu (samkvæmt dómnum) viðstaddir meinta gjöf, starfsmaðurinn, sonurinn og Geir Hallgrímsson, þáverandi borgarstjóri. En Geir sagði 1982 að hann myndi ekki hvernig þetta bar að þó hann efaðist ekki um að þetta hefði verið gjöf.
Í rauninni er það sonurinn, þá 18 ára, sem er undirstaða dómsins. Þegar Baldur Guðlaugsson hrl. rannsakaði þetta mál 1982 kom í ljós dagbók eftir hann sem átti að vera skrifuð 7. nóvember 1968. Í henni stendur að afi minn hafi gefið Reykjavíkurborg nokkra tugi teikninga og skissur með öðru dóti þann dag.
Samkvæmt öllum upplýsingum 1982 og skýrslu Baldurs var sonurinn ekki viðstaddur þennan meinta munnlega gjafagerning, sagt að Ólafur Þórðarson, frændi Kjarvals, hefði komið hálftíma seinna.
Það er eimmitt til bréf frá "Óla frænda" skrifað þá og sent pabba veikum hjá Ásu systur hans. Óli skrifar í löngu bréfi: "Til þess að trufla ekki – þá kom eg ekki fyrren tæpl. 2.30. Borgarstjóri var þar enn, og töluðu Jóhannes og hann saman í góðum og ljúfum tón og spásseruðu fram og til baka, en eg sneri mér að Alfreð sem opnaði f. mér og fórum við út að glugga í einu horninu þar sem minnst bar á okkur. Borgarstj. kom svo til okkar og kvaddi okkur með virtum. Þá vorum við þrír eftir." Ólafur skrifar einnig að pabbi eigi ekki að hafa áhyggjur, að þetta sé til geymslu.
Borgin gekk út frá því í vörn sinni að sonurinn hefði ekki verið viðstaddur. En í aðalmeðferð þegar Guðmundur Alfreðsson gaf skýrslu í gegnum síma, sagðist hann hafa verið vitni að meintri gjöf.
Langur tími fór í að komast yfir sjúkraskýrslur afa. Endanlega gaf dómari út úrskurð um að hann ætti að fá þær, en setti þau skilyrði að enginn mætti lesa skýrslurnar nema hann og lögmennirnir, ekki einu sinni fjölskyldan. Samt fékk virtur íslenskur geðlæknir að fara yfir skýrslurnar og gerði skýrslu um hæfni Kjarvals til þess að gefa nær allt sitt munnlega 7. nóvember 1968. Hún var síðan lögð fyrir dómara.
Í dómnum er ekki minnst á þessi gögn. Dómari virðist ekki hafa leitað sérfræðihjálpar til þess að meta þau. Ég spyr, geta samtök heilbrigðisstétta liðið að sérfræðiáliti geðlæknis sé hent til hliðar?
Hvers vegna hafa samtök listamanna á Íslandi aldrei mótmælt því að vinnustofa eins þeirra var tæmd án skjalfestingar, eingöngu orð opinbers starfsmanns um að hann hafi tekið eigurnar með leyfi, ekkert til frá listamanninum sjálfum? Listamaðurinn í hárri elli og örfáum vikum áður en hann er lagður inn á geðspítala? Eru þetta eðlileg eða heiðarleg viðbrögð listamanna eða samtaka þeirra?
Ég hef hugsað um marga sem ættu að segja eitthvað opinberlega, en ekkert nema þögnin, þögn níðinganna að mínum dómi.
Margt hefur farið í gegnum hugann þó ég hafi búist við þessum úrskurði, systkini mín og móðir að því er virðist ánægð með að níðingsverkið er opinbert. Sótt að mér óhugguleg tilfinning sem ég ræð ekki við, að þetta sé þjóðfélagið sem ég ólst upp í og kominn af, partur af mér sjálfum. Þetta fólk eins og ég, fólkið sem treður á sannleikanum og réttlætinu. Þetta er tilfinningin sem er að rífa mig í sundur.
Ingimundur Kjarval
Höfundur er afkomandi Jóhannesar S. Kjarval
Til baka.
Efnisyfirlit.
Dómurinn í máli Kjarvals
Nýlega féll dómur í erfðamáli Jóhannesar Kjarval heitins listmálara, þann dag og morguninn eftir voru fréttir af því í fjölmiðlum.
Nýlega féll dómur í erfðamáli Jóhannesar Kjarval heitins listmálara, þann dag og morguninn eftir voru fréttir af því í fjölmiðlum. Síðan ekkert.
Ég fékk sjö mínútur í Kastljósi til þess að skýra málstað fjölskyldunnar sem ég hlýt að vera þakklátur fyrir, átti erfitt með að koma honum á framfæri, jafnvel neyðst til að kaupa auglýsingar undir greinar.
Vafaatriði um eign á meira en 5.000 listaverkum eftir Kjarval og málaferli þess vegna, hljóta að leggja skyldur á fjölmiðla að gera því skil sem þeir gerðu aldrei. Mín skoðun að samsæri sé í gangi að gefa Kjarvalsfjölskyldunni hvorki réttlæti né sanngirni, við ekki talin fullgildir einstaklingar af því að við erum fjölskylda Kjarvals, við aðskotadýrin, óalandi og óferjandi aðeins og eingöngu vegna þess að við erum afkomendur hans.
Sýndi sig einna best á 100 ára afmælissýningu Kjarvals á Kjarvalsstöðum, sendibréf Ásu dóttur hans í sýningarkassa meðan hún var enn á lífi og án leyfis.
Héraðsdómur Reykjavíkur sýknaði Reykjavíkurborg af öllum kröfum fjölskyldunnar. Þangað til þeim dómi verður hnekkt, sem auðvitað verður, á Reykjavíkurborg óopnaðar jólagjafir frá fjölskyldu minni, sendibréf eiginkonu og móður barna Kjarvals, börnum og barnabörnum, jafnvel handrit eftir ömmu og gamlar biblíur. Reykjavíkurborg á dót og drasl tekið með meira en 5.000 listaverkum úr vinnustofu gamalmennis í 153 kössum, rúmlega 2 mánuðum áður en hann var lagður inn á geðdeild Borgarspítalans þar sem hann lést nokkrum árum seinna.
Dómurinn byggir á frásögn þess starfsmanns Reykjavíkurborgar sem varð forstöðumaður Kjarvalsstaða, sonar hans og leigubílstjóra sem keyrði málarann. Þeir einu (samkvæmt dómnum) viðstaddir meinta gjöf, starfsmaðurinn, sonurinn og Geir Hallgrímsson, þáverandi borgarstjóri. En Geir sagði 1982 að hann myndi ekki hvernig þetta bar að þó hann efaðist ekki um að þetta hefði verið gjöf.
Í rauninni er það sonurinn, þá 18 ára, sem er undirstaða dómsins. Þegar Baldur Guðlaugsson hrl. rannsakaði þetta mál 1982 kom í ljós dagbók eftir hann sem átti að vera skrifuð 7. nóvember 1968. Í henni stendur að afi minn hafi gefið Reykjavíkurborg nokkra tugi teikninga og skissur með öðru dóti þann dag.
Samkvæmt öllum upplýsingum 1982 og skýrslu Baldurs var sonurinn ekki viðstaddur þennan meinta munnlega gjafagerning, sagt að Ólafur Þórðarson, frændi Kjarvals, hefði komið hálftíma seinna.
Það er eimmitt til bréf frá "Óla frænda" skrifað þá og sent pabba veikum hjá Ásu systur hans. Óli skrifar í löngu bréfi: "Til þess að trufla ekki – þá kom eg ekki fyrren tæpl. 2.30. Borgarstjóri var þar enn, og töluðu Jóhannes og hann saman í góðum og ljúfum tón og spásseruðu fram og til baka, en eg sneri mér að Alfreð sem opnaði f. mér og fórum við út að glugga í einu horninu þar sem minnst bar á okkur. Borgarstj. kom svo til okkar og kvaddi okkur með virtum. Þá vorum við þrír eftir." Ólafur skrifar einnig að pabbi eigi ekki að hafa áhyggjur, að þetta sé til geymslu.
Borgin gekk út frá því í vörn sinni að sonurinn hefði ekki verið viðstaddur. En í aðalmeðferð þegar Guðmundur Alfreðsson gaf skýrslu í gegnum síma, sagðist hann hafa verið vitni að meintri gjöf.
Langur tími fór í að komast yfir sjúkraskýrslur afa. Endanlega gaf dómari út úrskurð um að hann ætti að fá þær, en setti þau skilyrði að enginn mætti lesa skýrslurnar nema hann og lögmennirnir, ekki einu sinni fjölskyldan. Samt fékk virtur íslenskur geðlæknir að fara yfir skýrslurnar og gerði skýrslu um hæfni Kjarvals til þess að gefa nær allt sitt munnlega 7. nóvember 1968. Hún var síðan lögð fyrir dómara.
Í dómnum er ekki minnst á þessi gögn. Dómari virðist ekki hafa leitað sérfræðihjálpar til þess að meta þau. Ég spyr, geta samtök heilbrigðisstétta liðið að sérfræðiáliti geðlæknis sé hent til hliðar?
Hvers vegna hafa samtök listamanna á Íslandi aldrei mótmælt því að vinnustofa eins þeirra var tæmd án skjalfestingar, eingöngu orð opinbers starfsmanns um að hann hafi tekið eigurnar með leyfi, ekkert til frá listamanninum sjálfum? Listamaðurinn í hárri elli og örfáum vikum áður en hann er lagður inn á geðspítala? Eru þetta eðlileg eða heiðarleg viðbrögð listamanna eða samtaka þeirra?
Ég hef hugsað um marga sem ættu að segja eitthvað opinberlega, en ekkert nema þögnin, þögn níðinganna að mínum dómi.
Margt hefur farið í gegnum hugann þó ég hafi búist við þessum úrskurði, systkini mín og móðir að því er virðist ánægð með að níðingsverkið er opinbert. Sótt að mér óhugguleg tilfinning sem ég ræð ekki við, að þetta sé þjóðfélagið sem ég ólst upp í og kominn af, partur af mér sjálfum. Þetta fólk eins og ég, fólkið sem treður á sannleikanum og réttlætinu. Þetta er tilfinningin sem er að rífa mig í sundur.
Ingimundur Kjarval
Höfundur er afkomandi Jóhannesar S. Kjarval